Nga Namir Lapardhaja

Kjo ironia e sotme e Ilir Metës me 7×7=42, më kujton përmbytjen e Urës Vajgurore në vitin 2018.

Në atë kohë, doli lumi dhe i mori përpara të gjitha, të mbjellat, fushat, shtëpitë, balta u fut dhe notonte në dhomat e gjumit të banorëve. Gjithçka u përmbyt.

Siç e donte zakoni, Edi Rama u shfaq në fshatrat e përmbytur dhe një ndër banorët, tek shtëpia e të cilit kuzhina dhe dhoma e gjumit notonin në ujë, balta kishte arrit deri në tavan dhe gjithçka kishte dalë jashtë përdorimit, bëri të njëjtën batutë të Ilir Metës: “Hë, si tha ai në Parlament? 7×7=42!”

Edhe Ilir Meta sot vetëm se me dallimin që shtëpia e atij banori pas një farë kohe u pastrua nga uji dhe nga balta dhe me vështirësi, por iu rikthye normalitetit, ndërsa kjo përmbytje në “Shtëpinë e Lirisë”, kjo hata dhe ky qamet, kjo çmendje dhe kjo çmeritje, kjo marrje malesh dhe kjo nëmitje, kjo marrëzi dhe kjo babëzi, kjo frikë dhe kjo paudhësi, është e pashpresë, është e paudhë, është e pa shteg, është e parrugëdalje, është një përpjekje e kot drejt askundit, është një tunel në fund të së cilit e vetmja dritë që shfaqet janë prangat e Altin Dumanit dhe Sotir Kllapit.

Nga Desada Metaj

Rai 3 nuk e transmetoi investigimin e paralajmëruar dhe e fiku me një pikë…ujë gjithë entuziazmin e revolucionit permanent që i kishte var shpresat se do mundte Ramën me reportazhin në italisht. Ata që duhet të denoncojnë, investigojnë dhe vënë para përgjegjësisë hajdutët e qeverisë si zakonisht përpiqen ti nxjerrin gështenjat me duart e raporteve, shkrimeve dhe analizave në gjuhë të huaj. Në reportazhin e para një jave kishte gjysëm të vërteta, por të gjitha ishin në funksion të luftës që e majta në Itali ka me kryeministren Meloni. Dhe sovranistët i varën shpresat tek luftërat e brendshme të shtetit italian. Këtu nis dhe mungesa e moralit për të bërë betejën e vërtetë me Ramën dhe jo show revolucionar drejtimin e të cilit e mori drejtori i TV publik të Italisë.
Nëse Rai-t do ti kishte pas merakun e korrupsionit mes zyrtarëve shqiptarë dhe atyre italianë mund të investigonte se sa ish zyrtarë të shtetit italian kanë blerë e gëzojnë prona në Shqipëri? Nga i kanë blerë? Me çfarë çmimi dhe si ka mundësi që shumë prej tyre u pasuruan gjatë misioneve në Shqipëri? Këtë kolegët e Rai-t për shkak të hapësirave dhe mundësive që kanë mund ta bëjnë më mirë se ne. Por që të na tregojnë se Rama mund tua lërë në mes investigimin nuk kemi nevojë. Për këtë kemi plot raste për ti “shijuar” në shqipen tonë të pastër
Nëse kishin merakun e sekretarit të përgjithshëm të kryeministrisë, italianët mund të investigonin atë që një pjesë e medias shqiptare e ka bërë prej kohësh. Përfshirjen e Agaçit në skandalin e inceneratorëve. Në datën 16 dhjetor të vitit 2014, nën drejtimin e tij u përshpejtuan 17 procedura brenda ditës për inceneratorin e Elbasanit nga Këshilli i Ministrave.Engjëll Agaçi është personi zyrtar që ka detyrimin për të verifikuar ligjshmërinë e akteve. Ai është sekretari i Përgjithshëm i kryeministrit, që verifikon përputhshmërinë ligjore të akteve që kalojnë në qeveri.
Sa më lart është shkruar e thënë veç në shqip me gjysëm zëri. Agaçi është gjithashtu zyrtari i lartë që u përfshi drejtëpërsëdrejti në presionin qeveritar për mbylljen e Agon channel.
Italianët kanë hallet e tyre dhe nuk bëhen shumë merak se si vjedhin shqiptarët njëri tjetrin. Në rastin e gjysëm investigimit ata thjesht përdorën entuziazmin e Gjobozitës shqiptare për t’u dukur si flamurtarë të luftës kundër korrupsionit në Shqipëri. Sepse në thelb as Gjobozita nuk e do të vërtetën. Asaj i interesojnë vetëm zhurma dhe tollovia për t’u dukur sikur po lufton me Ramën ndërkohë që i rrit pazarin vetes për marrveshjen e radhës.
Italianët, anglezët, amerikanët, gjermanët e gjithë të tjerët nuk kanë bërë asgjë më shumë se ç’kanë thënë e kanë shkruar gazetarët shqiptarë. Këta të reportazhit të fundit thjesht kanë folur në italishten komuniste të Rai3. Dhe e lanë betejën në mes ndoshta për një çmim më të lartë se ai lokal. Kështu që Gjobozita, nëse i ka var shpresat se do luftojnë Ramën me investigime në anglisht, gjermanisht apo italisht më mirë të varet te ballkoni i shpresës e të presë se mos kap ndonjë thërrime nga ato që Rama ua hedh sa herë i nevojitet për t’u dukur krahasimisht më mirë se ta.

“Jemi dëshmitarë se mosmarrëveshjet dhe konfliktet botërore kohët e fundit po bien mbi kurrizin e vendit dhe popullit tonë. Sponsorët e shtetit të vetëshpallur të Kosovës nuk po e shtyjnë Prishtinën në Këshillin e Evropës sepse i duan shumë shqiptarët, por sepse po konsolidojnë radhët e tyre për momentin kur pashmangshëm do t’u duhet të përballen me një realitet të ri gjeopolitik” – kështu deklaroi drejtori i Zyrës së Kosovën në qeverinë serbe,  Petar Petkovic.

Duke kujtuar se më 16-17 maj do diskutohet dhe votohet për pranimin e Kosovës në KiE, ai theksoi se do të jetë një betejë kundër atyre që, duke mos e konsideruar Serbinë, do të marrin vendime që kanë të bëjnë drejtpërdrejt me interesat shtetërore dhe kombëtare serbe.

“Cilido qoftë rezultati, një gjë është e qartë – ne bëmë më të mirën në një luftë të fortë dhe të palëkundur. Dhe kjo, do të thoja, është më e rëndësishmja, sepse lufta për të ardhmen e Serbisë si një vend përparimtar dhe i lirë do të jetë afatgjatë” – deklaroi me nota krenari Petkoviç.

I pyetur se çfarë do të thotë hyrja e Kosovës në KiE, ai deklaroi se Këshilli i Evropës, nëse rrethanat do të ishin normale, as nuk do ta shqyrtonte çështjen e anëtarësimit.

“Sot jemi dëshmitarë se në një botë gjithnjë e më të polarizuar, po krijohen koalicione që bashkohen mbi interesa të përbashkëta dhe jo si nevojë e imperativit për të respektuar të drejtën ndërkombëtare. Në Këshillin e Evropës fjalën kryesore e kanë shtetet që e kanë njohur pavarësinë e shpallur njëanshëm të Kosovës. Interesi i tyre është më i fortë se rregullat e brendshme të Keshillit te Europës. Ata madje janë gati t’i ndryshojnë deri edhe kuptimin,  një prej organizatave më të vjetra dhe më të respektuara ndërkombëtare, vetëm e vetëm për të realizuar axhendën e tyre politike” – theksoi Petkoviç

Ai gjithashtu tregoi se “në të kaluarën, kur respektoheshin dokumentet themeluese dhe rregullat e brendshme të organizatave ndërkombëtare, Serbia arriti ta pengonte Prishtinën të depërtonte në Interpol, UNESCO, Organizatën Botërore të Doganave dhe disa forume të tjera shumëpalëshe”.

“Tani nuk ka dyshim se i gjithë operacioni i futjes së të ashtuquajturit të vetëshpallur  shtetit të Kosovës në atë organizatë ndërkombëtare, drejtohet drejtpërdrejt kundër Serbisë dhe popullit serb. Por shumë do të habiten se edhe pse e vogël, Serbia e guximshme luftoi” – deklaroi Petkoviç……..

Duke iu kujtuar se në maj, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së do të diskutojë gjithashtu propozimin për një rezolutë mbi gjenocidin në Srebrenicë dhe teksa Albin Kurti po e përdor shpesh fjalën gjenocid dhe kërcënon me padi Serbinë, I pyetur nga ‘Kurir’, se çfarë tjetër mund të pritet nga Prishtina zyrtare, Petkoviç potencoi: – Në rendin aktual unipolar, do ishte e vlefshme një fjalë e urtë popullore – kadiu të padit, kadiu të gjykon. Në këtë kuptim, asnjë situatë nuk mund të na habisë. Shumë njerëz sot në botë janë gjithnjë e më shumë nervozë për zhvillimin e ngjarjeve në nivel gjeopolitik, por shpresoj se po jetojmë në agimin e një bote të re dhe të ndryshme në të cilën të fuqishmit nuk do të jenë plotësisht të gjithëfuqishëm. Serbia dhe populli serb, mbi të gjitha bashkatdhetarët tanë në Kosovë, duhet të durojnë dhe jam i sigurt se rezultati do të jetë krejt ndryshe nga ai që dëshiron Albin Kurti – paqja dhe e ardhmja do të fitojë mbi dhunën dhe arrogancën. Serbia do të vazhdojë të zhvillohet, të forcohet dhe të luftojë për paqen në rajon, si dhe për përparimin ekonomik, i cili përveç sigurisë është një nga faktorët kyç për mbijetesën e serbëve në Kosovë. Nuk do të heqim dorë kurrë nga populli ynë!

Jurisati Ylli Manjani ka ironizuar deklaratën e djeshme të kryebashkiakut të Tiranës Erion Veliaj në një prej televizioneve të tij, ku tha se ka bërë shumë për SPAK, duke e ndihmuar me dhënien e godinës së ish-Ujësjelljësit, në mënyrë që “kolegët e BKH-së, të punojnë në kushtet njerëzore”.

Në një reagim në rrjetet sociale, Manjani shkruan me ironi se Veliaj është i gatshëm t’i dhurojë edhe godinën e Bashkisë së Tiranës, SPAK-ut, vetëm që ata të mos e arrestojnë.

“Jo godinën e ujësjellësit por edhe godinën e bashkisë i jep SPAK-ut në këto momente AliBabVeliaj.

Mor po del në zyrë me qera në Vorë po qe nevoja, veç mos e arrestojnë…”, shkruan Manjani.

Ditmir Bushati bisedoi në podcastin e tij Public Square me Ian Bremmer, një shkencëtar politik mjaft i spikatur, jo vetëm në SHBA, por edhe jashtë saj. Bremmer është president themelues i kompanisë “Eurasia group”, një kompani konsulence, e cila merret me analizimin e risqeve në mbarë botën. Ian, në të njëjtën kohë, është edhe themelues e drejtues i medias digjitale “GZERO”

Bushati dhe Bremmer diskutuan mbi cështje të rëndësishme të cilat janë kryefjalë e opinionit publik ndërkombëtar, duke nisur nga beteja presidenciale Biden-Trump në SHBA, e cila do të jetë përcaktuese për disa konflikte dhe për mjedisin e ri gjeopolitik, por edhe cështje që kanë lidhje me demokracrinë, me sundimin e së drejtës, me ekonominë, me inteligjencën artificiale dhe zhvillimet e vrullshme teknologjike, me rolin e organizatave ndërkombëtare, me rolin e kompanive ndërkombëtare, dhe ndikimin që ato kanë në sjelljen njerëzore, politike, ekonomike, shtetërore dhe jo vetëm.

Biden apo Trump? Cfarë duhet të presim prej tyre?

Bushati dhe Bremmer diskutojnë mbi procesin zgjedhor të muajit nëntor në SHBA të cilat kanë rezervuar një ripërballe Biden-Trump. Bashkëbiseduesit bien dakord që këto zgjedhje kanë një ndikim të madh, si në planin e brendshëm ashtu dhe në rrafsh ndërkombëtar. Në planin e brendshëm, kjo garë do të shoqërohet me një mjedis disinformimi dhe disinformimi të perceptuar, ku amerikanët nuk pranojnë shumicën e gjërave që dëgjojnë nga pala tjetër kundërshtare në politikë. Është një betejë shumë e ashpër, ku shumica e amerikanëve gjithnjë e më shumë nuk besojnë te vlerat dhe institucionet që përfaqëson vendi i tyre.

Bushati dhe Bremmer diskutojnë mbi atë cfarë do të ndodhë në Europë dhe më tej dhe në Azi, nëse fitues i këtyre zgjedhjeve rezulton ish-Presidenti i SHBA-ve. Sipas Bremmer, do të ketë shumë më tepër mungesë stabiliteti, paqëndrueshmëri, pasiguri nga shtetet më të fuqishme të botës.

Sipas tij, katër janë frontet kryesore të tensionit gjeopolitik që do të vijnë nga zgjedhja e Trumpi-it, mbi të cilat ai do të vendoste shumë më tepër presion ndaj secilit prej tyre. Në rastin e Lindjes së Mesme, ka më shumë mundësi që rezultatet të jenë në favor të SHBA-ve. Në rastin e Europës dhe Ukrainës, ka më shumë mundësi që rezultatet të jenë kundër SHBA-ve dhe NATO-s. Kina është tërësisht një mister. Gjithçka mund të ndodhë. Kina mund të përfundojë në një luftë shumë më të madhe me SHBA-në, ose me një ekonomi më të dobët. Dhe me një Azi në një mjedis gjeopolitik sfidues, ata mund të tërhiqen në përpjekje për të gjetur një mënyrë për ta pranuar situatën dhe për t’i mbajtur marrëdhëniet të stabilizuara.

NATO këtë vit shënon përvjetorin e 75-të të themelimit dhe Bushati e Bremmer bien dakord që viti i shkuar ka shënuar kulmin e kësaj aleancë në dekada. NATO po dobësohej përpara se Rusia të pushtonte Ukrainën në vitin 2022. Pavarësisht se lufta filloi në vitin 2014, europianët nuk po shpenzonin, dhe sigurisht nuk po angazhoheshin për ta bërë Ukrainën apo Gjeorgjinë pjesë të NATO-s në një të ardhme të afërt. Rusia e shfrytëzoi këtë gjë. Më pas, Rusia bëri atë gjë që nuk duhej ta kishte bërë kurrë. Sun Tzu ka thënë: “Mos e ndërprit kundërshtarin teksa është duke bërë gabime”. NATO po dobësohej, kishte më pak mbështetje, Franca po fliste për autonomi strategjike, Trump po thoshte se ndoshta nuk duhej të angazhohej më në aleancë, dhe më pas Putin pushton Ukrainën, gjë që e bashkoi NATO-n. Kjo bëri që Suedia dhe Finlanda të donin t’i bashkoheshin  NATO-s. Kjo situatë bëri që të gjithë të shpenzonin më shumë, bëri që Gjermania të fliste për një Zeitenëende (pikë kthese). Por, vijon Bremmer, dy vite më vonë, Rusia ka më shumë vëmendje ndaj Ukrainës, janë më të duruar dhe të gatshëm të durojnë më gjatë, sesa më shumë – jo të gjithë – por më shumë aleatë të NATO-s. Fatkeqësisht, në vitin 2024 nuk po shikojmë atë pikën kulmore të NATO-s që pamë në vitin 2023.

Komunitet i mbrojtjes së BE-së?

Bremmer beson se Bashkimi Europian ekziston si një komunitet politik, është eksperimenti më i suksesshëm i qeverisjes mbikombëtare në botë, në ditët e sotme, por shpreh rezerva nëse do të jetë po kaq i suksesshëm me ngritjen e komitetit të mbrojtjes. Sipas tij, komuniteti është më i fortë pas reagimit ndaj krizave, si Brexit, pas reagimit ndaj pandemisë, përgjigjen ndaj pushtimit të Ukrainës nga ana e Rusisë apo politikave të përbashkëta të energjisë. Por, për sa i përket mbrojtjes, kjo është diçka e vonuar dhe e paktë. “E parë në përgjithësi, ky është një hap i mirëpritur për të përforcuar aftësitë në fushën e mbrojtjes të Europës. Unë jam skeptik se thirrjet për një komision për mbrojtjen do të jenë të mjaftueshme për të bërë një ndryshim të rëndësishëm, edhe pse ato do të bëjnë ndryshime të vogla, kur flasim për të ardhmen e Ukrainës, apo kur flasim për të ardhmen e NATO-s. Nuk mendoj se kjo do të jetë një nga sukseset përkrah sukseseve të tjera që përmenda”.

Siguria e ekonomia globale dhe rendi digjital

Bushati dhe Bremmer ndajnë mendimin se SHBA-të janë fuqia dominuese e sigurisë në nivel global, si i vetmi vend në botë që mund të projektojë pushtetin e tij ushtarak në të gjithë botën. Por rendi ekonomik është një rend me shumë pole, me një sërë polesh që ndryshojnë ndikimin e tyre relativ. SHBA-të, Kina, BE-ja, por edhe India po bëhet më e rëndësishme. Në vitin 2030, ajo do të jetë ekonomia e tretë më e madhe. Japonia, gjithashtu. Një rend me shumë pole, ku askush nuk mund të dominojë, me shumë aleanca që zhvendosen. Por, më pas kemi edhe një rend digjital që po dominohet gjithnjë e më shumë nga kompanitë teknologjike. Dhe teknologjia po lëviz shumë më shpejt sesa qeverisja dhe aftësia për ta drejtuar atë. Ne ende nuk po i mendojmë kompanitë teknologjike si aktorë gjeopolitikë, por ato janë të tilla. Ato po bëhen të tilla gjithnjë e më shumë.  Dhe kjo është veçanërisht e vërtetë me revolucionin e inteligjencës artificiale. Rrjedhimisht, kjo është një periudhë veçanërisht entuziaste për gjeopolitikën, por me shumë gjasa një periudhë e rëndësishme për Perëndimin.

Teksa bien dakord që inteligjenca artificiale është një faktor dominues që mund të jetë një forcë pozitive, por mund të ketë edhe pasoja shumë të rënda, Bushati dhe Bremmer shprehen se SHBA-të dhe Kina janë dy fuqi dominuese në botë që kontrollojnë inteligjencën artificiale. Megjithatë nuk është e qartë nëse qeveritë do të kenë një rol të madh në vendimmarrje. Në SHBA kjo është e paqartë. Por, vendimarrja politike mund ta pengojë Kinën që të bëhet një aktor i nivelit botëror për inteligjencën artificiale, pasi Kina është e shqetësuar për atë që mund të bëjë inteligjenca artificiale me qytetarët e saj, duke prishur regjimin autoritar. Dhe nuk është e qartë nëse SHBA-të dhe Kina do të jenë dy fuqitë dominuese në inteligjencën artificiale. Ose nëse do të mendojnë për të më shumë në një mënyrë të fragmentarizuar, me një numër të madh aktorësh që nuk janë shtete, të cilët qeveritë nuk do të mund t’i kontrollojnë. Dhe nëse kjo gjë do të bëhet një realitet, rolet e qeverive në SHBA dhe Kinë do të jenë të kufizuara. Ato nuk do të mund të jenë vendimmarrëse.