Connect with us

Aktualitet

Çfarë është “Long Covid” dhe si ndikon ajo tek imuniteti i disa njerëzve

Për shumicën e njerëzve, Covid-19 është një sëmundje e shkurtër dhe e lehtë, por disa kanë mbetur duke luftuar me simptomat, duke përfshirë lodhje të qëndrueshme, dhimbje të vazhdueshme dhe marrje fryme për muaj.

“Long Covid” ka një efekt shumë të menjëhershëm tek imuniteti i disa njerzëve që janë edhe të dobët fizikisht, zakonisht kjo vërehet qartë edhe pas një ecje të shkurtër kur personat e ndjejnë veten të lodhur.

Çfarë ndodh me trupin tuaj nëse shfaqet kjo gjendje shëndetësore ?

Deri më tani, fokusi ka qenë shpëtimi i jetës, por tani ka një njohje në rritje se njerëzit po përballen me pasoja afatgjata të infeksionit me Covid-19.

Megjithatë, edhe pyetjet themelore – të tilla si pse simptomat zgjasin ose nëse të gjithë do të shërohen plotësisht – janë të mbushura me pasiguri.

Çfarë është ‘Long Covid ‘?

Nuk ka asnjë përcaktim mjekësor ose listë të simptomave të ndara nga të gjithë pacientët – dy persona me ‘Long Covid’ mund të kenë përvoja shumë të ndryshme.

Sidoqoftë, tipari më i zakonshëm është lodhja.

Simptoma të tjera përfshijnë: marrje fryme, kollë që nuk do të kalojë, dhimbje të kyçeve, dhimbje muskulore, probleme të dëgjimit dhe shikimit, dhimbje koke, humbje erë dhe shije si dhe dëmtim të zemrës, mushkërive, veshkave dhe zorrës.

Janë raportuar dhe probleme të shëndetit mendor duke përfshirë depresionin, ankthin dhe përpjekjen për të menduar qartë.

Mund të shkatërrojë plotësisht cilësinë e jetës së njerëzve.

“Lodhja ime është gjëja më e keqe që kam provuar” tha një i sëmurë Jade Gray-Christie.

‘Long Covid’ nuk është vetëm për njerëzit që marrin kohë për të rimarrë veten nga një qëndrim në kujdesin intensiv.

Edhe njerëzit me infeksione relativisht të lehta mund të lihen me probleme shëndetësore të qëndrueshme dhe të rënda.

Sa njerëz njihen me ‘Long Covid’?

Një studim i 143 personave në spitalin më të madh të Romës, i botuar në Gazetën e Shoqatës Amerikane të Mjekësisë, ndoqi pacientët të cilët dolën nga  spitali .

Ajo tregoi që 87% kishin të paktën një simptomë gati dy muaj më vonë dhe më shumë se gjysma kishin ende lodhje.

Sidoqoftë, studime të tilla përqendrohen vetëm në pakicën e njerëzve që përfundojnë në nevojë për trajtim spitalor.

Aplikacioni Covid Symptom Tracker – i përdorur nga rreth 4 milion njerëz në Mbretërinë e Bashkuar – zbuloi se 12% e njerëzve kishin ende simptoma pas 30 ditësh.

Të dhënat e tij të fundit, të pabotuara, sugjerojnë se një në 50 (2%) e të gjithë njerëzve të infektuar kanë simptoma të ‘Long Covidit’.

Vetëm njërëzit që e kalojnë me simptomat të rënda vuajnë nga ‘Long Covid’?

Duket se jo.

Gjysma e njerëzve në një studim në Dublin kishin ende lodhje 10 javë pasi ishin infektuar me koronavirus.

Një e treta nuk ishin fizikisht në gjendje të ktheheshin në punë.

Kryesisht, mjekët nuk gjetën asnjë lidhje midis ashpërsisë së infeksionit dhe lodhjes.

Sidoqoftë, rraskapitja ekstreme është vetëm një simptomë e ‘Long Covidi’.

Prof Chris Brightling, nga Universiteti i Leicester dhe shefi i hetuesit në projektin PHOSP-Covid i cili po ndjek shërimin e njerëzve, beson se njerëzit që kanë zhvilluar pneumoni mund të kenë më shumë probleme për shkak të dëmtimit të mushkërive.

Si e shkakton virusi ‘Long Covid’?

Ka shumë ide, por nuk ka përgjigje përfundimtare.

Virusi mund të jetë pastruar nga pjesa më e madhe e trupit, por vazhdon të mbetet në disa xhepa të vegjël.

“Nëse ka diarre afatgjatë, atëherë virusin gjendet në zorrë, nëse ka humbje të nuhatjes, ajo është në nerva – kështu që mund të jetë ajo që e shkakton problemin”, thotë Prof Tim Spector, nga King’s College London.

Koronavirusi mund të infektojë drejtpërdrejt një larmi të madhe të qelizave në trup dhe të shkaktojë një përgjigje imune tepër aktive e cila gjithashtu shkakton dëme në të gjithë trupin.

Një mendim është se sistemi imunitar nuk kthehet në normalitet pas Covid dhe kjo shkakton shëndet të keq.

Infeksioni gjithashtu mund të ndryshojë se si funksionojnë organet e njerëzve.

Kjo është më e dukshme me mushkëritë nëse bëhen me dhëmbëza – probleme afatgjata janë parë pas infektimit me Sars ose Mers, të cilët janë të dy llojet e koronavirusit.

Por Covid gjithashtu mund të ndryshojë metabolizmin e njerëzve.

Ka pasur raste të njerëzve që luftonin për të kontrolluar nivelet e sheqerit në gjak pas zhvillimit të diabetit si rezultat i Covid, dhe Sars çoi në ndryshime në mënyrën se si trupi përpunonte yndyrnat për të paktën 12 vjet.

Ka shenja të hershme të ndryshimeve në strukturën e trurit, por këto ende po hetohen.

Covid-19 gjithashtu bën gjëra të çuditshme për gjakun, duke përfshirë mpiksjen jonormale dhe dëmton rrjetin e tubave që mbajnë gjak rreth trupit.

Prof. Strain i tha BBC: “Teoria për të cilën po punoj është një plakje e parakohshme e enëve të vogla të gjakut që sjellin oksigjen dhe lëndë ushqyese në inde”.

Por ai paralajmëroi që derisa të kuptojmë se çfarë është duke shkaktuar ‘Long Covid’ është e vështirë të kuptosh trajtimet.

A është kjo e pazakontë?

Lodhja post-virale ose një kollë post-virale janë të dokumentuara dhe të zakonshme .

Rreth një në 10 persona me ethe ka lodhje e cila zgjat me muaj.

Dhe madje ka pasur sugjerime që gripi, veçanërisht pas pandemisë së vitit 1918, mund të lidhet me simptoma të ngjashme me Parkinsonin.

“Me ‘Long Covid’ duket se ka simptoma më të gjera dhe numri i njerëzve duket të jetë shumë më i madh”, thotë Prof Brightling.

Theksi sidoqoftë është te fjala “duket” pasi deri më tani do të kemi një pamje të vërtetë se sa njerëz janë infektuar, ne nuk do ta dimë saktësisht se sa të zakonshme janë këto simptoma, thotë ai.

Ai i tha BBC: “Veçantia e mënyrës se si virusi sulmon strehuesin dhe mënyrat e ndryshme që ai më pas ndryshon mënyrën e sjelljes së qelizave duket se janë duke u dhënë njerëzve infeksion më të rëndë se sa viruset e tjera dhe simptoma të vazhdueshme.

A do të shërohen plotësisht njerëzit?

Numri i njerëzve me ‘Long Covid’ duket se po bie me kalimin e kohës.

Sidoqoftë, virusi u shfaq në fund të vitit 2019 para se të ktehehej në pandemi në fillim të këtij viti kështu që ka mungesë të të dhënave afatgjata.

“Ne kemi kërkuar, qëllimisht, të ndjekim njerëzit për 25 vjet, unë sigurisht shpresoj që vetëm një numër shumë i vogël do të ketë probleme që tejkalojnë një vit, por dhe mund të gaboj,” tha Prof Brightling.

Sidoqoftë, ekzistojnë shqetësime që edhe nëse njerëzit duket se shërohen tani, ata mund të përballen me rreziqe gjatë gjithë jetës.

Njerëzit të cilët kanë pasur sindromën e lodhjes kronike kanë më shumë të ngjarë ta kenë përsëri shqetësime.

Është ende e mundur që më shumë probleme mund të shfaqen në të ardhmen.

Organizata Botërore e Shëndetësisë ka paralajmëruar se inflamacioni i shkaktuar nga koronavirusi mund të çojë tek moshat e reja probleme me zemrën.

Çfarë duhet të bëjmë nëse kemi simptomat e ‘Long Covid’?

NHS ka një “Planin tuaj të Rimëkëmbjes Covid” i cili ka këshilla, veçanërisht për ata që kishin nevojë për trajtim spitalor.

Rekomandon 4 mënyra se si të ndiehmi më pak të lodhur:

Ecni me ritëm të ngadalë dhe sigurohuni që të pushoni shumë.

Planifikoni ditët tuaja në mënyrë që aktivitetet tuaja më të lodhshme të shpërndahen gjatë gjithë javës

Përcaktoni përparësitë – mendoni për atë që duhet të bëni dhe çfarë mund të shtyhet

Flisni me mjekun tuaj nëse nuk shëroheni aq shpejt sa mund të prisni.

Disa kanë ngritur shqetësime se nuk ka mbështetje të mjaftueshme për njerëzit me ‘Long Covid’.

 

 

Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Aktualitet

Kronikë e një arrestimi të paralajmëruar

Nga Lutfi Dervishi

Në ditën kur supozohej ta arrestonin, ai u zgjua në orën 5:30 të mëngjesit dhe bëri një vrap të lehtë në të njëjtën shteg të parkut të liqenit ku kishte nisur prej javësh ushtrimet fizike, veçse atë ditë ajri dukej më i ngarkuar, a thua se ishte mbushur me pëshpëritje e thashetheme për një ngarje të madhe që pritej të ndodhte.

Për javë e muaj me radhë, që nga gushti i vitit të shkuar, kryeqyteti nuk ishte bllokuar nga trafiku, por nga parashikimet e analistëve, gazetarëve dhe komentatorëve politikë, të cilët paralajmëronin me një siguri profetike dhe kënaqësi që nuk e fshihnin dot se Ai, një politikan jo pa ndikim, do të arrestohej së shpejti.

Një tufë të ftuarish dhe tuafësh televizivë nën regjinë e moderatorëve gjithnjë të habitur, flisnin sikur të kishin qenë prapa kurrizit të gjykatësit që kishte firmosur urdhërin e arrestit. Detajet shkonin deri aty sa jepej jo vetëm ora, dhe vendi, por edhe se si do të ndodhte arrestimi.

Kafetë, që zakonisht gumëzhinin nga zhurma e ekspresit ishin shndërruar në falltore. Kokat e klientëve lëviznin sa nga filxhanet e kafeve te ekranet e mëdhenj duke, pritur me stoicizëm rënien e njeriut që kishte ecur në korridoret e pushtetit për 30 vjet me lehtësinë e dikujt që besonte se ishte i paprekshëm. “Durim a derëzi. Është vetëm çështje kohe,” “Akuzat mund të jenë të dobta, por provat janë shumë të forta”..

Gazetat, që në këtë vend historikisht kanë thënë vetëm të vërtetën, edhe të shtunen dolën me tituj të mëdhenj për arrestimin. Drejtuesit e emisioneve të mengjesit lexonin titujt si skenat përfundimtare të një drame politike që pritej të ndodhte orë e çast. Titujt që lexoheshin nga televizionet në mëngjes i referoheshin bisedave të darkës në ekran ku shkëlqenin fytyrat serioze të analistëve që analizonin çdo lëvizje të kaluar të Atij si të ishte një gjurmë që zberthente enigmën që do të çonte në fundin e tij të pashmangshëm.

Por në rrugë, jeta vazhdonte me ritmin e saj të zakonshëm. Leku, monedha vendase kishte shtrirë përtokë dhe po i merrte frymën euros dhe dollarit. 30 mijë profesionistë të lirë po lexonin faturat e Tatimeve per fitimin e 2024. Paradhenie! Qeveria vijonte me numërimin e turisteve që vinin nga vendet e BE-se, ndërsa Eurostat numëronte shqiptarët që kërkonin azil në BE!

Dita zgjatej çdo ditë me minuta në kurriz të natës, ndërsa entuziazmi i mëngjesit zbehej nën peshën e diellit të pasdites. Por me rënien muzgut, rritej siguria e babavangave të banaqeve televizive.

Ndërkohë ai e mbylli ditën e ngjeshur me aktivitete fizike dhe postime në Facebook. Në orët e vona u pa në një kafe në qendër të Tiranës, duke qeshur me zë të lartë mbi një filxhan makiato. Njerëzit rreth e rrotull kishin porositur kafe turke, në një përpjekje për të lexuar fatin e tij.

Mbrëmja erdhi dhe shkoi, dhe asnjë sirenë nuk u dëgjua, përveç sirenave të ambulancave që pas djegies së urgjencës silleshin të çoroditura sa nga një spital në tjetrin. Drama nuk ndodhi.

Gazetarët e kronikës që prisnin me minuta ngjarjen e madhe befas u qetësuan si pëllumbat që çukisnin copa buke në sheshin e para Universitetit. Diçka nuk shkonte mire me burimet. Spektakli i pritur nuk ndodhi.

Ndërsa nata zbriti mbi Tiranë, një erë e freskët fëshfërinte përmes rrugëve, ndoshta si një ndjesë për stuhinë që kurrë nuk erdhi. Analistët nga istikamet e tyre në ekran i bënë thirrjen e radhës prokurorisë të mos luante me parashikimet e tyre, ndryshe do të përballeshin me zemërimin popullor.

Po afroheshin Pashkët dhe vendi (bashkë me njerëzit) e meritonte një shi (dush) të mirë.

Continue Reading

Aktualitet

Rënia e euros/ Këmbehet me 100 lekë, goditja më e madhe që nga korriku i vitit të kaluar

Që nga data 23 prill, 1 euro po këmbehet mesatarisht në nivelin e 100 lekëve. Statistikat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se monedha evropiane është në pikën më të ulët në historikun e këmbimit që nga korriku i vitit të kaluar, atëherë kur ishte edhe piku i sezonit turistik.

Në atë periudhë Banka e Shqipërisë vendosi të ndërhyjë në treg duke rritur kufirin e blerjes së eurove si pjesë e operacioneve për të mbushur rezervat e saj valutore. Kjo solli menjëherë vlerësimin e së monedhës evropiane.

Por, pavarësisht faktit se Banka e Shqipërisë vendosi sërish ta mbajë të lartë kufirin e blerjes së monedhës evropiane gjatë këtij viti në 250 – 330 milionë euro, monedha kombëtare po shkon drejt thyerjes së barrierës psikologjike, ku 100 lek do të kushtojnë më shumë se 1 euro. Kjo po ndodh prej kohësh me dollarin, që vijon uljen në mënyrë të ndjeshme, aktualisht duke u këmbyer me 0.93 lek.

Banka e Shqipërisë ka vlerësuar se leku i fortë ka ndihmuar në stabilizimin e inflacionit dhe çmimeve, duke marrë parasysh se dollari ndikon drejtpërdrejt tek çmimi i naftës dhe lëndëve të tjera të para, ndërsa euro tek importi i mallrave.

Në raportin e stabiliteti financiar për gjashtëmujorin e dytë Banka e Shqipërisë pranon se mbiçmimi i lekut është në përputhje të plotë me rritjen e konsiderueshme të prurjeve valutore nga turistët, ndërsa për herë të parë gjatë vitit të kaluar deficiti i llogarisë korrente ishte pozitiv; kjo do të thotë se më shumë euro mbetën në vend se dolën.

Ndërsa kjo po vijon edhe në tremujorin e parë të këtij viti ku më shumë se 1.5 milion turistë kanë ardhur në vend, me sezonalitetin e turizmi të shtrirë gjatë gjithë vitit.

Continue Reading

Aktualitet

VIDEO/ Mbetën të bllokuar në det, shpëtohen 11 turistë në Vlorë

Policia Kufitare dhe Roja Bregdetare kanë shpëtuar 12 shtetas, nga të cilët 11 turistë nga vende të ndryshme, të cilëve ju rrezikohej jeta në mjetin lundrues që kishte pësuar defekt në det.

Pronari i mjetit lundrues u ndëshkua me masë administrative 100 000 lekë, ndërsa mjeti lundrues i tij u bllokua, pasi nuk ishte i pajisur me Çertifikatën e Operatorit Turistik Detar.

Njoftimi i Policisë së Vlorës:

Policia Kufitare dhe Roja Bregdetare shpëtojnë 12 shtetas, nga të cilët 11 turistë nga vende të ndryshme, të cilëve ju rrezikohej jeta në mjetin lundrues që kishte pësuar defekt në det.

Pronari i mjetit lundrues u ndëshkua me masë administrative 100 000 lekë, ndërsa mjeti lundrues i tij u bllokua, pasi nuk ishte i pajisur me Certifikatën e Operatorit Turistik Detar.

Shtetasi E. L., 30 vjeç, banues në Vlorë, ka kërkuar ndihmën e Policisë pasi përballë porit të Vlorës, mjeti i tij lundrues, kishte pësuar defekt në motor.

Continue Reading

Aktualitet

VIDEO/ Momentet e fundit të dy viktimave në Kurbin, zetori rrokulliset dhe…

Pamjet e një aksidenti të rëndë që ka ndodhur në 10 Prill në Fushë-Kuqe të Kurbinit janë publikuar duke shfaqur momentet e fundit të dy personave që mbetën të vrarë pas incidentit.

Siç duket edhe në video, zetori me të cilin udhëtonin 60-vjeçari Ismajl Ismaili dhe 21-vjeçari Gjin Muhaj, të dy banues në Mirditë, përmbyset dhe bie në kanal.

Nuk është e qartë se përse zetori ku ndodheshin dy viktimat është përmbysur duke sjellë edhe vdekjen e tyre, por dyshohet se drejtuesi ka humbur kontrollin për një moment.

 

 

Të dy ishin nisur për të punuar tokën e 60-vjeçarit, i cili kishte punësuar të riun, por të dy humbën jetën pasi nuk kanë arritur të shpëtojnë pasi zetori i ka zënë poshtë.

Continue Reading

Aktualitet

Vrau një shqiptar në Gjermani dhe rrëmbeu një tjetër në Belgjikë, Interpol në kërkim të vrasësit turk me “armë të artë”

Gjermania në bashkëpunim me agjencinë ndërkombëtare të policisë Interpol, kanë shpallur në kërkim një vrasës 30-vjeçar të quajtur, Ferhat K. Ky i fundit është cilësuar si vrasësi me “armë të artë”, pasi përdor një pistoletë ari për vrasjet e tij. Ferhat K., i cili dyshohet se ishte vrasës i bandave të drogës dhe i qëllon viktimat e tij në kokë dhe penis, mendohet se është arratisur në Turqi.

Autoritetet gjermane pas nisjes së hetimeve për vrasjen e 27-vjeçarit shqiptar Alonso Hysneli alias Reols Hysneli, trupi i të cilit u gjet pesë muaj më parë pranë qytetit Utersen, u vunë në ndjekje të Ferhat K. si autori kryesor i dyshuar

Shqiptari u qëllua me plumb në kokë dhe u ekzekutua si pasojë e një mosmarrëveshjeje për shpërndarjen e drogës në një bar nargjilesh të pashfrytëzuar. Raportohet se Ferhat K. ka rrëmbyer për herë të fundit një shqiptar në Belgjikë duke e qëlluar më pas, ndërkohë që viktima mezi ka shpëtuar pas disa operacioneve.

Në vitin 2016, ndërsa Ferhat K. donte të merrte të fejuarën e tij Aline P. nga një diskotekë, se ai ka plagosur lojtarin e skuadrës St. Paul, Armin B., duke e qëlluar në penis. Vrasësi me “armë të artë” të cilit në dosje i gjenden edhe precedentët penalë, është dënuar me 5.5 vite burg për vrasje të mbetur në tentativë, plagosje të rëndë dhe armëmbajtje pa leje. Ndërkohë para vendimit ai u largua drejt Turqisë.

Continue Reading
Advertisement

TRENDING